Lichtvervuiling

Licht werkt verstorend op de mens. Sinds de komst van de elektrische lamp zijn mensen gemiddeld 1,5 uur korter gaan slapen. Uit onderzoek van het RIVM blijkt dat 5% van de Nederlandse bevolking ernstige lichthinder ondervindt en 3% slaapverstoring. Dat betekent dat ongeveer 675.000 mensen zich weleens gehinderd voelen door licht en 400.000 mensen slaapverstoring ervaren.

Duisternis, of donkerte, hoort bij de natuur. We moeten er zuinig op zijn en proberen dit zo min mogelijk te verstoren, zeker in natuurgebieden. Licht geeft informatie over de tijd en over de verblijfplaats. Door te veel licht raakt het dag/nachtritme van allerlei dieren en planten uit balans en kan een heel ecosysteem verstoren. Dit heeft allerlei indirecte gevolgen. Veranderingen in de verhouding tussen licht en donker is vaak het natuurlijke signaal voor veranderingen in gedrag, zoals trek- en broedgedrag en voedsel zoeken. Verstoring daarvan leidt tot aantasting van de conditie en alertheid. Ook heeft licht invloed op planten. Sommige planten kunnen niet groeien onder een continue belichting. Andere planten vertonen groeiafwijkingen. Ook raken het kiemen, de bestuiving en het bloeien van planten in de war door een teveel aan licht.

De natuurlijke dag- en nachtcycli van dieren raken in de war door kunstlicht. Kunstlicht in de duisternis brengt hun bioritme uit balans. Het heeft invloed op gedrag, broedpatronen en oriëntatie. Kijk naar nachtvlinders, die worden aangetrokken tot licht. Dat maakt ze kwetsbaarder voor roofdieren. Het gebruik van kunstlicht heeft geleid tot een achteruitgang van nachtvlinders in Nederland.

Goede verlichting vergroot het gevoel van veiligheid waarbij de lichtsterkte er niet toe doet, zo blijkt uit onderzoek. Ook bij een laag lichtniveau voelt men zich veilig. Bij onderzoek naar de motieven en handelswijze van inbrekers blijkt verder dat licht voor hen handig is. Ze zijn namelijk verlost van de zaklamp die juist de aandacht kan trekken.

Ook is veiligheid de reden dat het licht in het Huis van de Stad nooit helemaal uit is. Er zijn namelijk ook brandveiligheidseisen. De verlichting die in het stadhuis in het weekend en 's nachts brandt, is de noodverlichting. Dit zijn we verplicht aan te houden. Deze noodverlichting verbruikt heel weinig stroom. 

Onze samenleving streeft naar een 24-uurs economie waarbij werken, leven en recreëren ook in de nachtelijke periode plaats kunnen vinden. De noodzakelijke verplaatsing van de mens tussen de verschillende locaties vindt in deze 24-uurs economie vaak in de donkere periode van de dag plaats.

Grote straten, provinciale wegen en snelwegen worden verlicht om de verkeersveiligheid te vergroten. Tot een bepaald lichtniveau is dit geldig. Er zijn echter situaties waarbij te veel licht zorgt voor onveiligheid. Verblinding door plots opduikende lichtobjecten is een reëel gevaar op veel wegen in Nederland. Het meest veilige lichtniveau is gelijkmatige verlichting, maar op veel plekken worden automobilisten geconfronteerd met fel licht dat de ogen voor korte tijd verblindt. Dit kan leiden tot gevaarlijke situaties, omdat onze ogen zich opeens moeten aanpassen van donker naar licht. Ernstiger is de periode ná de verblinding. Dan moeten de ogen weer wennen aan het oude lichtniveau en dit gaat vele malen langzamer dan het wennen aan fel licht. Hierdoor is de automobilist tijdelijk niet goed in staat duidelijke contrasten waar te nemen. Daarom zouden felle lichtobjecten langs autowegen moeten worden vermeden.